okulumuzda ve evimizde yangın kontrolü nasıl yapılır

okulumuzda ve evimizde yangın kontrolü nasıl yapılır

Hepimiz için ABC Afete Hazirlik El Kitabi

Bu egitim programi, Bogaziçi Üniversitesi, Kandilli Rasathanesi ve Deprem Arastirma Enstitüsü Afete Hazirlik Egitim Projesi ( AHEP ), Ulusal Depremizleme Merzkezi,

Jeofizik Ana Bilim Dali , Deprem Mühendisligi Ana Bilim Dali ' ndan ve farkli k urumlardan uzmanlar ve arastirmacilar ile birlikte hazirlanmistir .

Kaynaklar: City of Los Angeles Fire Department

Southern California Earth quake Center

* Bogaz içi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Arastirma Enstitüsü

* American Red Cross

* Türkiye Kizilay Dernegi

Bu yayin Yabanci Ülkelere Afet Yardimi , Amerikan Uluslararasi Kalkinma Kurumu' nun AOT -G-00-00-00235-00 noluresmi karari ile gerçeklesmistir . Bu yayin içeriginin, Amerikan Uluslararasi Kalkinma Kurumu açisindan baglayiciligi yoktur.

BÜ KRDAE ve Milli Egitim Bakanligi MEB ile yapilan isbirligi çerçevesinde, ABCD Egitimleri, MEB Temel Afet Bilinci Egitmenleri araciligi ile

2000 yilindan itibaren okullarda verilmektedir .

© Copyright 2005, Bogaz içi Üniversitesi, Kandilli Rasathanesi ve Deprem Arastirma Enstitüsü ,

Afete Hazirlik Egitim Birimi ISBN : 975-6193-21-2

Bu yayin içeriginin hazirlanmasinda emegi geçenlere tesekkür ederiz.

Çengelköy 34684 istanbul tel: 0216 516 36 00 faks : 0216 332 32 11 e-posta: aheb@boun . edu . tr internet: www . koeri.boun . edu .tr

TÜRKIYE 'DEKI DEPREMLER

Türkiye bir deprem ülkesidir. Bu gerçegi 1999 yilinda, 17 Agustos Kocaeli ( Gölcük /izmit ) ,12 Kasim Düzce ve 1 Mayis 2003 Bingöl depremleri ile ulusça hatirladik;

Onbinlerce can kaybi, milyonlarca dolar ekonomik kayip ve is kaybi oldu. Bundan sonra yasadigimiz

acıları ve çektigimiz sikintilari unutmadan, kendimizi ve sevdiklerimizi korumak için hazirlik yapmak bizim elimizdedir.

Dünyada deprem tehlikesi altinda yasayan pek çok ülkedeki diger insanlar gibi, bizler de Türkiy e'nin hemen hemen her yerinde deprem (ve diger afetlerin) tehlikesi ile karsi karsiyayiz. Bu nedenle de risk altindyiz .

DEPREMLER DÜNYANIN PEK ÇOK YERiNDE MEYDANA GELEN DOGAL OLAYLARDIR

Dünyada her yil yaklasik 3,500,000 deprem meydana gelir . Bunlarin yalnizca 1,000,000 tanesi kayit edilebilir. Hissedilebilen deprem sayisi ise yalnizca 34,000'dir .

Her yil 800 adet orta büyüklükte (5.0 - 5 . 9) ve az hasara yol açan deprem meydana gelir . Yilda yaklasik 120 adet büyük deprem (6.0 - 6 . 9) biraz daha fazla hasar verir. Ortalama bir yilda, potansiyel olarak yikici olan 18 deprem (7.0 - 7 . 9) olur. Ve her 10 - 20 yilda bir felakete yol açabilecek bir deprem (8.0 - 8 . 9) olur.

DEPREM EFSANELERi / SÖYLENTiLERi

Efsaneler, nasil olduklarini anlayamadiklari olaylari açiklayabilmek amaciyla, toplumlar tarafından yaratilmislardir . Günümüzde bilimsel çalismalar sonucunda depremlerin nasil, nerelerde olustugu artik bilinmektedir.

Uzun vadeli tahminler yapilmakla birlikte kisa vadede,nerede ve ne zaman deprem olacagini kesin olarak önceden bilmek mümkün degildir. Depremi önceden haber veren bir sistem ya da teknoloji dünyanin hiçbir yerinde henüz bulunmamaktadir. Bu nedenle de artik bu söylentilere degil de gerçeklere bakmak ve hazirlik çalismalarina agirlik çok vermek daha önemlidir .

AFET BiLiNCi

TEKTONiK PLAKALAR TEORiSi

Günümüzde depremleri açiklayan bilim sel teori Tektonik Plaka teorisidir. Dünyanin yüzeyini olusturan tektonik

plakalar su üzerinde yüzen tahta plakalar gibi sürekli hareket halindedir. Bu hareket sirasinda birbirlerine deger , iter ve sikistirirlarken olusan sürtünme sonucu birikenener ji bir süre sonra bu bölgelerde deprem dedigimiz sarsinti ve kırilma ile sonuçlanir . Her depremin ardindan yer kabugu yeniden enerji biriktirmeye baslar .

DEPREM TEHLiKELERi VE RiSKLERi

Deprem tehlikesi, ülkemizin yer kabugu üzerindeki konumu nedeniyle var olan ve ortadan kaldiramaya - cagimiz bir durumdur. Oysa deprem riski, deprem sonucu olusabilecek hasar ve zarar göre bilirligimizdir ve alinacak ö önlemlerl ve bu risk azaltilabilir. Deprem tehlikelerini olusturan çok çesitli nedenler vardir :

1. Sarsintinin Gücü

2. Sarsintinin Süresi

3. Deprem Merkezinden Uzaklik ( merkezden uzaklastikça güç azalir)

4. Zemin ( Yer) Cinsi

5. Depremin Odak Derinligi

DEPREMIN VERDIGI ZARARLARI ARTIRAN RISK FAKTÖRLERI

Deprem tehlikesiyle karsi karsiya olan ülkelerde hasari ve yazarar görebilirligi arttiran her türlü davranis deprem riski olarak adlandirilir . Bu risk alinacak önlemlerle azaltilabilir. Bunlar:

1. Bina Tasarimi , Malzemesi , insaati ve Kullanimi

2. Yasamsal Zarar Görebilirlik

3. Yapisal Olmayan Tehlikelerin Azaltilmasi

4. Yangin Önleme ve Yanginla Mücadele Kapasitesi

5. ilk Müdahaleci Kapasitesi

Ancak önlem alirsak bu zarari atlatabiliriz. Eger hiçbir önlem almazsak,

2. SAL LANDIGINDA ÇOK GEÇ OLACAK!

AFETE HAZIRLIK KÜÇÜK ADIMLARDAN OLUSUR Afete hazirlik, herkesin kolaylikla atabilecegi ve atmasi gereken bir seri küçük adimin toplamindan baska bir sey degildir . Hazirlik bir gecede yapilip tamamlanamaz . Ama atilan her küçük adim önemlidir .

RISK DEGERLENDIRMESI VE PLANLAMA

Aile Toplantisi:

Depreme hazirlik olarak, okul çagindaki çocuklarda dahil olmak üzere tüm aile üyelerinin katilimi ile biraile toplantisi yapilir . Bu toplantida deprem öncesi hazirliklar , deprem sirasinda ve sonrasinda öncelikle yapilacaklar ele alinir.

Güvenli Yerler :

Bulundugunuz mekânlarda tehlikeli yerleri belirleyin. Örnegin ; pencere önleri , asili duran büyük ve agir aydinlatma araçlari , büyük , agir ve devrilebilen esyalarin yani , ocak gibi yangina neden olabilecek esyalarin yanindan uzak durun.

Korunabileceginiz daha güvenli yerleri belirleyin ; örnegin; saglam bir masanin alti , saglam bir koltuk ya da divanin yanibasi , yataginizin yani, bir köse dibi ya da iç duvarlardan birinin yani. Çöküp, kapanip, tutunmak için en güvenli yeri bulun.

Çikis Yollari:

Olagan çikis yollarini ve belkide ilk anda akliniza gelmeyen pencereler ve arka kapilar gibi diger çikis yollarini belirleyin. Düserek, kayarak kapi , koridor gibi çikis yollarinda engel olusturacak esyalar varsa bunlari kaldirin. Örnegin ; kapi arkalarin da rulo halinde duran hali, ütü masasi, elektrik süpürgesi gibi esyalar , koridorlardaki kitapliklar. Çikisa engel olabilecek durumlarda kullanmak üzere bina içerisinde bir levye bulundurun .

Bulusma Noktalari:

Ev içinde, ev disinda ve mahalleniz disinda tekrar bir araya gelebileceginiz yerler belirleyin . Deprem oldugunda bütün aile üyeleri bir arada olamayabilir. Eger birbirinizi tekrar nerede bulacaginizi bilirseniz , içiniz rahat olacaktir. Ayri yerlerde olmaniz durumunda, aile bireylerinin birbirlerini haberdar etmek amaciyla mesaj birakabilecegi , sadee aileüyelerinin bildigi yerleri belirleyin.

Bölge disi baglanti kisisi:

Bir afet sonrasinda bütün telefon hatlarinin açik olmasi yardim çagrilabilmesi açisindan çok önemlidir . Oysa telefon hatlari hasar ve asiri yüklenme nedeniyle kilitlenmektedir . Hem yerel hatlar hem de baskent hatlari yogun olarak beli belirleyin. Bu kisiye sizi merak edecek bütün arkadas ve akrabalarin izin telefon numaralarini verin . Arkadaslariniza da bu kisinin telefon numarasini verin . Bundan sonra iyi oldugunuzu bildirmek için yalniz cakisa bir telefon konusmasi yapmaniz yeterli olacaktir; bölge disi baglanti kisiniz gerisi ni halledecektir . Daha sonra bu kisiye tekrar ulasip sizi arayan kisiler hakkinda bilgi almaniz da kolay olacaktir. Aile üyeleri yer, isim, adres ve telefon numaralarini daima üzerlerinde bulundurmalidirlar.

Saglikla ilgili acil durumlar disinda telefonu kullanmayin:

Afetten sonra kontürlü telefonlar ve cep telefonlari ile iletisim saglanamayabilir; ya da çok zor olabilir. Bununla birlikte afet durumlarinda cep telefonlarinin ‘kisa mesaj servisi (SMS)' ni k ullanarak haberlesmek mümkün olabilir, çünkü cep telefon sebekesini çok az bir kapasite ile kullanarak kisa mesaj göndermek mümkündür .

Saglikla ilgili acil durumlar disinda telefonlari kullanmayin . Bölge disi baglanti kisinize cep telefonundan ‘bir kisa mesaj'göndererek durumdan haberdar edin. Sizi merak edenler sizi degil bölge disi baglanti kisinizi aramalidir.Dolu bir telefon pilini deyedek olarak bulundurun .

Önemli evraklarin hazirlanmasi:

Bir afet sonrasinda evinize bir daha asla girememeniz halinde yasaminizi devam ettirebilmek için hangi belgelere gerek duyacaginizi düsünün . Deprem sirasinda belgelerinizin kaybolmasini önlemek için birer kopyalarini hazirlayin . Bunlari bölge disindaki bir akrabaniza gönderin veya su geçirmeyen bir torbada ayri bir yerde saklayin . Örnegin , ikametgâh, nüfus kâgidi , banka defterleri , kimlik kartlari, senetler ve is belgeleri, okul diplomalari , pasaport gibi ev raklarin kopyalari deprem çantasinda ya da arabanin bagajinda bulundurulabilir.

FIZIKSEL KORUNMA ÖNLEMLERI

Binalari Dogru insa Etmek:

Binalari güvenli hale getirmenin en kolay ve en ucuz yolu bin alarin insaatinin en bastan dogru olarak yapilmasidir. B i n Binalari depreme karsi güvenli insaa etmenin maliyeti , güvensiz binalarin bir deprem durumunda neden olacagi sorunlar ve getirecegi maddi yükle kiyaslanmayacak kadar azdir. Hiç bir bina depreme karsi %100 dayanikli degildir. Ancak, bina alarimizin içinde yasayanlarin can güvenligini koruyacak sekilde nasil dogru insaa edebilecegi bilinmektedir.

Binanin Denetlenmesi:

Binanin uzman mühendislerce incelenmesi ve güçlendirilmesi, güçlendirme uygun degilse binadan tasinilmasi en dogrusudur . Güvensiz bir binada kisilerin korunmasini garanti edecek bir yöntem yoktur . Binani denetlenmesi için yerel yönetimler, üniversite ve meslek odalarina basvurulabilir.

Yataginizin yaninda fener, is eldiveni ve ayakkabi bulundurun:

Deprem sonrasi çikis yolunuzu bulmaya çalısirken ellerinizi ve ayaklarinizi korumaniz gerekebilir . Bunun için, yataginızın yaninda fener, ayakkabi/saglam terlik ve is eldiveni bulundurun .

Bunlari elinizin altında olacak sekilde yataginizin yanina plastik bir torba içinde koyun ki depremi hissettiginiz anda hemen uzanip alabilmeniz mümkün olsun . Karanlik bir odada bunlara kolaylikla erismek için bir kaç kez deneme yapın.

Bir depremden sonra asla ates kullanmayin: Depremden sonra gaz kaçagi olmadigindan emin olmadan kibrit, çakmak gibi kivilcim yaratabilecek ates kaynaklarini kullanmamamiz gerekir. Sigaralari söndürün .

YAPISAL OLMAYAN TEHLIKELER VE RISKLERIN AZALTILMASI

‘Yapisal Olmayan Elemanlar' Nelerdir?

Bunlar binanin tasiyici sistemine ait olmayan unsurlardir . Kolonlar , kirisler ve tasiyici duvarlar disindaki hemen her şeydir .Örnegin , aydinlatma, havalandirma, isitma sistemleri, mobily aile diger aksam bunun içine girer.

Bir depremde meydana gelen hasarin yaklasik yarisi yapisal olmayan nedenlerden kaynaklanir. Yapisal olmayan hasar c can kaybina, yaralanmalara, tarihi ve kültür el mirasin kaybedilmesine ve büyük ekonomik zarara neden olabilir.

DEPREM TEHLIKE AVI YAPILMASI

Deprem hazirlik çalismalarina , Deprem Tehlike Avi ile baslanabilir. Burada amacimiz, kayarak ve düserek bize zararverebilecek esyalari belirlemek, bunlari sabitlemek veya yerlerini degistirmektir.

Bazen , sadece bir mobil yanın yerini degistirerek bile tehlikeyi giderebilirsiniz. Yapisal olmayan tehlikelerin giderilmesi çalismasina devam etmek için , Deprem Tehlike Avi formunu gözden geçirerek , neler yapacaginizi kontrol edin.

DEPREM TEHLiKE AVI

Deprem Tehlike Avi, tüm aile üyelerinin katilimiyla evde baslatılmalidir. Evin her yeri, oda oda dolasilip sarsinti sırasında nelerin uçarak, kayarak ya da düserek tehlike yaratabilecegi öngörülmelidir. En çok zaman geçirilen yerler kontrol edilmelidir. Örnegin ; aile üyelerinin uyudugu , yemek yedigi , çalistigi ve oyun oynadigi yerler . Bir arastirmaci gibi çalisarak yapilmasi gerekenler bir liste halinde siralanmali, bulunan tehlikeler giderilene kadar takip edilmelidir . Dep r Deprem Tehlike Avi çalismasini yaparken önceliklerinizi belirleyin .

1. Yasamsal tehdit yaratacak olan esyalarin (yatak odasindaki giysi dolaplari, vb.) sabitlenmesi

2. Maddi kayip ve is kaybi yaratacak olan esyalarin (bilgisayarlar, el ektronik esyalar, vb.) sabitlenmesi

3. Yasaminizi kolaylastiran ya da sizin için önemli olan esyalarin (aile yadigâri biblo , vazo gibi esyalar) sabitlenmesi

• Yüksege yerlestirilmis agir esyalar , en kisa boylu aile üyesinin bas hizasindan daha asagida bir yere indirilmelidir .

• Mobilyalar , mutfak dolaplari da dahil olmak üzere duvarlara sikica sabitlenmelidir.

• Beyaz esyalar ve sofbenlerin sikica sabitlendiginden emin olunmalidir.

• Tüp gazlar ve her türlü gaz tanklari bulunduklari yere sikica sabitlenmelidir.

• Pencere önündeki yatak ve mobilyalarin yerleri degistirilebilir, dayanikli camlar kullanilabilir, perdeler kapali tutulabilir.

• Agir ve önemli elektronik esyalar sikica sabitlenmelidir .

• Aydinlatma elemanlarinin tavana saglam sekilde sabitlendiginden emin olunmalıdir.

• Duvara çerçeve asarken kanca vida kullanılmalidir.

• Tehlikeli maddeler ( zehirli, yanici , parlayici) kontrol edilmeli ve güvenli sekilde tutulmalidır .

• Mutfak dolap kapaklarina sarsinti sirasinda açilmalarini önleyecek tutaçlar takilmalidir .